Kỷ nguyên AI: Những nghề nghiệp nào đang đối mặt với nguy cơ biến mất?

Trí tuệ nhân tạo đang phát triển với tốc độ chóng mặt. Câu hỏi lớn đặt ra lúc này không còn là “AI sẽ thay đổi việc làm thế nào?” mà là “Khi nào AI sẽ chiếm lĩnh thị trường lao động?”.

Trong bối cảnh nước Mỹ đang phải vật lộn với khoản nợ công 36.000 tỷ USD, căng thẳng thuế quan và bất ổn kinh tế, nguy cơ bị AI thay thế càng khiến người lao động phải dè chừng và chuẩn bị trước.

Theo các báo cáo của PwC, McKinsey và Diễn đàn Kinh tế Thế giới (WEF), AI được dự báo sẽ thay đổi cơ bản lực lượng lao động toàn cầu trước năm 2050. Ước tính, khoảng 60% công việc hiện tại sẽ cần thích ứng mạnh mẽ để bắt kịp sự bùng nổ của công nghệ tự động hóa và hệ thống thông minh.

Để không bị tụt lại, người lao động buộc phải đầu tư nghiêm túc vào kỹ năng tư duy phản biện, khả năng số hóa và chọn những ngành nghề có sức chống chịu tốt trước làn sóng AI, như y tế hoặc giáo dục. Các chuyên gia cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của các chương trình tái đào tạo nhằm giúp người lao động chuyển mình trong giai đoạn chuyển giao lịch sử này.

Nhà đầu tư huyền thoại Ray Dalio, nhà sáng lập quỹ Bridgewater Associates, cảnh báo rằng: “Tương lai nền kinh tế sẽ phụ thuộc vào việc cân bằng giữa sức mạnh của AI và tiềm năng con người. Ai chuẩn bị ngay từ bây giờ sẽ là những người định hình thế giới ngày mai”.

Thời gian đang thu hẹp: AI nhanh hơn dự đoán

Các chuyên gia tuy có những ước tính khác nhau, nhưng đều đồng thuận rằng chỉ trong 10 – 30 năm tới, AI sẽ tái định hình phần lớn công việc hiện nay.

Theo báo cáo của McKinsey dự đoán, đến năm 2030, khoảng 30% công việc tại Mỹ có thể bị tự động hóa; đồng thời 60% công việc sẽ thay đổi sâu sắc dưới tác động của AI.

Goldman Sachs thậm chí đưa ra kịch bản mạnh mẽ hơn, rằng tới năm 2045, khoảng 50% công việc có thể hoàn toàn tự động hóa nhờ AI tổng hợp và robot. Một phân tích khác của Goldman Sachs còn ước tính 300 triệu việc làm toàn cầu có thể bị mất vào tay AI, tương đương 25% lực lượng lao động toàn thế giới.

Điểm sáng là những công việc mang tính thủ công cao như xây dựng, sửa chữa, bảo trì sẽ chịu ít áp lực hơn từ tự động hóa trong ngắn hạn.

Tuy nhiên, Ray Dalio cảnh báo về một “cuộc đại giải chấp” khi AI thúc đẩy năng suất nhưng loại bỏ việc làm nhanh hơn tốc độ tạo ra công việc mới, có thể xảy ra trong vòng hai thập kỷ tới.

Larry Fink, CEO của BlackRock, cũng lưu ý tại Câu lạc bộ Kinh tế New York tháng này rằng tác động của AI đã hiện hữu rõ nét trong lĩnh vực tài chính và pháp lý. Ông dự đoán, đến năm 2035, các ngành nghề văn phòng sẽ chứng kiến một cuộc “tái cấu trúc” mạnh mẽ.

Jamie Dimon, CEO của JPMorgan Chase, thậm chí nhấn mạnh rằng chỉ trong 15 năm tới, AI có thể thống trị hoàn toàn các công việc mang tính lặp đi lặp lại.

Những ngành nghề “rơi rụng” đầu tiên dưới tay AI

AI sẽ không tấn công tất cả công việc một cách đồng đều. Một số lĩnh vực sẽ bị thay thế nhanh chóng, trong khi những lĩnh vực khác sẽ trụ lại lâu hơn.

Những công việc dễ “bay màu” nhất gồm:

Nhập liệu, đặt lịch, chăm sóc khách hàng: Các công việc hành chính đang bị AI lấn át với tốc độ chóng mặt. Chatbot, phần mềm tự động hóa quy trình đã chứng minh khả năng xử lý các tác vụ này nhanh và chính xác hơn con người.

Kế toán, phân tích tài chính cơ bản: Các nền tảng AI như Bloomberg Terminal đã có thể xử lý dữ liệu và lập báo cáo tài chính nhanh vượt trội. JPMorgan cho biết họ đang tự động hóa mạnh tay các nghiệp vụ ngân hàng lặp đi lặp lại, với ước tính 20% vị trí phân tích sẽ biến mất vào năm 2030.

Trợ lý pháp lý, soạn thảo hợp đồng, nghiên cứu luật: Các công cụ như Harvey và CoCounsel đã đạt độ chính xác phân tích tài liệu tới 90%. Những công việc nghiên cứu nặng về dữ liệu trong giới luật, học thuật và tư vấn cũng đang bị đe dọa.

Thiết kế đồ họa, viết quảng cáo, báo chí cơ bản: Công nghệ như DALL-E và các nền tảng AI viết lách đang làm thay con người trong việc sản xuất nội dung số lượng lớn. Pew Research Center dự đoán 30% việc làm trong lĩnh vực truyền thông sẽ tự động hóa vào năm 2035.

Những gì từng được xem là khoa học viễn tưởng đang dần trở thành hiện thực. Cuộc cách mạng AI không chờ đợi ai. Nhưng nếu chuẩn bị từ hôm nay, bạn không chỉ tránh được thất nghiệp mà trái lại còn có thể vươn lên mạnh mẽ trong một thế giới mới.

Tuấn Anh/TH